Religieuze feesten

De oude godsdiensten van de inheemse volkeren in Maleisië worden gekenmerkt door het idee dat de geesten tevreden moeten worden gesteld. De geest van de mens is in elk lichaamsdeel aanwezig en zaken als zijn haar, zweet, schaduw of naam zouden door tovenaars kunnen worden gebruikt om hem kwaad te doen. Kinderen worden vaak niet bij hun echte naam genoemd en oudere mensen worden beleefd met 'oom' of 'tante' aangesproken. Veel vormen van beleefdheid vinden hun oorsprong in traditionele geloofsovertuigingen en taboes. Traditionele geneeswijzen worden in landelijke gebieden nog steeds in praktijk gebracht door de 'bomoh', de tovenaar, die toverformules gebruikt om kwade geesten uit te drijven (hij roept ook de naam van Allah aan). Er worden offers gebracht aan de aardgeesten om verzekerd te zijn van een goede oogst, terwijl de Iban in Sarawak een kip offeren (vroeger was dat een slaaf) bij een nieuwe longhouse om de huisgeest tevreden te stellen.

Een grote rol in de rijke cultuur van Maleisië wordt gespeeld door de traditionele feesten van de vier belangrijkste bevolkingsgroepen - de Maleiers, de Chinezen, de Indiërs en de inheemse stammen in Oost-Maleisië. Meestal zijn ze van religieuze oorsprong, maar het is in Maleisië gebruikelijk dat de hele gemeenschap meedoet aan alle belangrijke feestelijkheden, ongeacht ras of religie.

Er zijn drie belangrijke islamitische feesten. De Hari Raya Haji markeert het slot van de jaarlijkse pelgrimstocht naar Mekka, tijdens welke gelegenheid de pelgrims de titel van Haji (voor mannen) of Hajjah (voor vrouwen) krijgen. Dit feest valt op de tiende dag van de twaalfde maand op de islamitische kalender.

Van meer sociale aard is de Hari Raya Puasa, dat het einde van de ramadan, de vastentijd, markeert. De viering wordt bepaald door het aanschouwen van de nieuwe maan door de oudere gelovigen. Deze feestelijke aangelegenheid wordt met grote vreugde begroet en begint met gezamenlijke gebeden in de moskeeën. De jongeren vragen vergeving aan hun ouders en iedereen steekt zich in het nieuw om vervolgens vrienden en familieleden te bezoeken. Men houdt 'open huis' en bezoekers zijn dag en nacht welkom. Aan de gasten worden Maleisische delicatessen geserveerd, de huizen zijn grondig schoongemaakt en versiert met kleurige lichtjes.

De geboortedag van de profeet Mohammed, op de twaalfde dag van de derde maand van de islamitische kalender, is ook een belangrijk feest. In de moskeeën worden speciale gebeden opgezegd, waarna er optochten worden gehouden.

Het belangrijkste boeddhistische feest is Vesak in mei, dat herinnert aan de geboorte, de verlichting en dood van Boeddha. De viering begint bij zonsopgang, wanneer de gelovigen samenkomen in de tempels om te bidden. Monniken gekleed in oranjegele gewaden zingen eenstemmig soetra's. Er wordt liefdadigheid verricht en er worden giften aan de temples geschonken. Het hoogtepunt van de plechtigheid is een optocht van de gelovigen, die brandende kaarsen dragen.

Nieuwjaar is het belangrijkste feest voor de Chinezen. Het wordt gevierd op de eerste dag van de Chinese maankalender, in januari of februari. Net als bij de islamitische Hari raya worden de huizen schoongemaakt en geschilderd. Schulden worden afbetaald, men vereffent rekeningen en er worden speciale gebeden opgezegd en giften aangeboden. Er wordt door niemand gevloekt en gevoelige onderwerpen zoals de dood worden niet aangeroerd, want dat zou ongeluk kunnen brengen en kwade geesten aantrekken. Chinese karakters, die geluk, voorspoed en een lange levensduur uitbeelden, worden op rood papier getekend en aan de voordeur bevestigd. Rode pakjes, de 'ang pow', die een even bedrag aan geld bevatten, wordt aan de kinderen gegeven wanneer die het huis bezoeken. Het feest neemt begin met een diner in familiekring op Nieuwjaarsdag, daarna gaat men bij anderen op bezoek en eet dan zoet brood en allerlei soorten delicatessen. Gedurende de periode waar er 'open huis' wordt gehouden - gewoonlijk op de eerste drie dagen van het nieuwe jaar - staat de deur open voor vrienden van ongeacht welk ras of religie. Dat geeft goed de harmonieuze sfeer weer waarin de verschillende rassen in Maleisië met elkaar omgaan: men respecteert en accepteerd elkaars religieuze overtuiging.

Ching Ming, het feest van de graftomben, valt aan het eind van de tweede maan van het maanjaar. Op die dag tonen de Chinezen hun respect voor hun overleden voorouders door hun graftomben en begraafplaatsen te versieren. Er wordt voedsel geofferd en men bidt er ter nagedachtenis aan de overledenen.

Het maangebak of herfstfeest is een kleurrijk feest dat gehouden wordt op de vijftiende dag van de achtste maan op de Chinese kalender (in september). Dit is een festival met meer een historische dan religieuze achtergrond. Men herdenkt de opstand tegen de Mongoolse machthebbers in het China van de 14-de eeuw. Volgens het verhaal werden er maangebakjes gebruikt om geheime boodschappen in te verstoppen en zou er met lantaarns werden er vanaf de heuvels signalen doorgegeven. Vandaar de optocht met lantaarns en het schenken van maangebakjes oftewel mooncakes.

Yulan, het feest van de hongerige geesten. Dit feest dat wordt gevierd in juli of augustus is bijna even belangrijk als het Chinese nieuwjaar. Het vormt een uitstekende gelegenheid om de 'wayang' te zien, waarbij groepjes kunstenmakers de straten bevolken. Wierrook en papieren 'geld uit de hel' worden verbrand om de geesten van de doden tevreden te stellen. Deze wandelen rond op aarde in de week die volgt op de jaarlijkse opening van de poorten van de hel, op zoek naar diegenen die hun onrecht hebben aangedaan. De zevende maand is de 'maand van de duivel'.

In Chinese gemeenschappen wordt er met nieuwjaar en andere feesten vaak de leeuwendans uitgevoerd om medeleven en geluk van de goden af te smeken. Twee dansers die verkleed zijn als de mythische Chinese leeuw dansen op de maat van trommels en gongs terwijl een nar de leeuw plaagt met een versierde bal of een kool. Bij de drakendans wordt eenzelfde soort ritueel gevolgd, maar er zijn meer dansers nodig om de kop het lichaam en de staart te vormen. De draak is gemaakt van bamboe en papier en de kop is kunstig beschilderd. De dans wordt geleid door een 'strijder' met een kleurige bal aan een paal. Het indrukwekkendste Chinese spektakel is de Chingay, in Penang. Een groep ervaren acrobaten balanceren lange houten stokken met banieren op hun mond, schouders en rug. Ze geven de stokken aan elkaar door onder luid tromgeroffel.

Er zijn twee grote hindoeïstische feesten die door de Maleisische Indiërs worden gevierd. Deepavali Het lichtfeest, vindt plaats in de hindoemaand Kartik in oktober of november. Het feest vormt een symbool voor de mythologische overwinning van de god Krischna op de duivelse koning Narakasura. Het luidt ook een nieuwe periode in, vooral voor zakenlieden, voor wie een nieuw financieel jaar begint. Op deze dag nemen de feestvierders vroeg op en nemen een bad in kruidenolie, ze trekken nieuwe kleren aan en zeggen hun gebeden op. In elk hindoehuis steekt men 's nachts olielampen aan om Lakshmi, de godin van rijkdom, te verwelkomen: zij treedt namelijk niet binnen in een onverlicht huis.

Thaipusam wordt gevierd in de hindoemaand Thai in januari of februari en herdenkt de geboortedag van de god Subramanian, ook wel Murugan genoemd. De gelovigen dragen kavadis - houten constructies versierd met pauwenveren en bloemen - die zij aan hun lichaam hebben bevestigd met ijzeren haken en spijkers die ze in hun vlees hebben gestoken. Ook anderen prikken metalen pennen en haken in hun wang of tong. Deze zelfpijniging is een daad van berouw in ruil voor gunsten die van goden worden gevraagd. Meer dan 700.000 mensen komen naar Kuala Lumpur om te kijken naar de optocht van feestvierders die in trance lijken te zijn. Dansend op de maat van het tromgeroffel escorteren ze de wagen met daarop het beeld van de god Murugan van de Maha Mariamman-tempel naar de tempel in de Batu-grotten (de Batu-caves). In Penang wordt Thaipusam gevierd bij de Balathandaythabani-tempel in Waterfall Road, in Ipoh viert men het bij de Sri Subramaniam-tempel in Gunung Cheroh.

Oogstfeesten die gewijd zijn aan de rijstgoden, worden gevierd door de Kadazan in Sabah en door de Iban in Sarawak; hun feest van Gawai dayak op 1 juni verwelkomt het nieuwe jaar. De feesten dragen een vrolijk karakter en tijdens de traditionele spelletjes, het dansen en de schoonheidswedstrijden wordt er volop rijstwijn gedronken. Ook vreemdelingen die op bezoek komen, mogen delen in de feestvreugde. De feestelijkheden worden aangegrepen om familie en vrienden te bezoeken, waarbij de nadruk ligt op eten en drinken.