Wat is batik?

Batiks zijn stoffen die voornamelijk tot kleding verwerkt worden in onder andere Indonesië en Maleisië maar ook Thailand, India en de Filippijnen hebben hun deel in de markt. De eeuwenoude traditie van het batik heeft een tal van kunstenaars voortgebracht die generatie op generatie de technieken overdraagt.

Zo is er een aparte kunststroom ontstaan door kunstenaars die er panelen van maken speciaal voor wanddecoratie. Deze exotische panelen zijn kunstwerken op zichzelf en zijn van uitstekende kwaliteit. Ze doen niet onder voor een aquarel of litho. Batikken is een hele oude kunstvorm, er zijn doeken gevonden in het midden oosten, in India en centraal Azië van meer dan 2000 jaar oud.



Een kleurrijke selectie batik


De schilderijen worden eerst gestreken en dan opgespannen. De basisstof is voornamelijk linnen waarop men een patroon tekent van bijenwas. Vervolgens wordt laag voor laag met inkt dan wel met was opgetekend. Dit gebeurt met een zogenaamde Tjanting. Tussendoor wordt de stof gefixeerd om de kleuren 'wasvast' te maken. Door de stof in heet water te dompelen, wordt de was er uitgewassen. Vervolgens kan men er de volgende kleur op aanbrengen. Op zo'n manier wordt er voorkomen dat de inkt doorlekt. Deze procedure wordt, afhankelijk van de complexiteit én het aantal kleurlagen, herhaald tot het gewenste resultaat. Daarom kunnen sommige doeken sterk van elkaar verschillen in prijs. Het kiezen van de juiste wassoort hangt veelal af van het effect dat men wil bereiken.

Wil men veel, weinig of geen krakelé, wil men grote oppervlakten bedekken of werken met tjanting... voor iedere techniek is er een specifiek wasrecept. Daarentegen zijn de temperaturen van de was en de manier waarop men ze aanbrengt, medebepalend. Het meest gangbare recept is een mengsel van 30% bijenwas (elastisch en flexibel) en 70% paraffine (brozer). Hoe meer paraffine men aan het recept toevoegt, hoe meer krakelé effect zichtbaar is. Hoe meer bijenwas men aan het recept toevoegt, hoe minder krakelé effect. Men kan bovendien verschillende soorten hars aan het recept toevoegen. In principe bestaan er zoveel recepten als er ateliers bestaan. Het is wel gebruikelijk ieder atelier zijn wasformule geheim houdt!