De scheepsjongens van Bontekoe

Generaties lang hebben mensen gesmuld van de reisavonturen van deze oer-Hollandse jongens uit het gelijknamige boek van Johan Fabricius. Hun lotgevallen worden gevolgd vanaf het vertrek uit Hoorn in het jaar 1618 tot aan de veilige aankomst op de rede van Bantam.

De opnames van De scheepsjongens van Bontekoe, gebaseerd op het gelijknamige boek van Johan Fabricius uit 1923, zullen waarschijnlijk in de zomer van 2005 plaatsvinden. De avonturen die de jongens in het oerwoud beleven, nadat het schip is vergaan, worden mogelijk gefilmd in Maleisië. Regisseur Steven De Jong is ook verantwoordelijk voor het script. Het budget van de film bedraagt 3,2 miljoen euro. De KRO is coproducent. Regisseur De Jong hoopt dat De Scheepsjongens van Bontekoe kerst 2005 of voorjaar 2006 in première kan gaan (update: opnames voorzien voor de zomer van 2007). De cast onder voorbehoud: Renée Soutendijk, Peter Tuinman, Chris Zegers.

De familiemusical die in de loop van 2004 in verschillende theaters loopt is alvast een uitstekend voorsmaakje. Aan het begin van de voorstelling zeilt een huizenhoog schip het podium op, het is een kopie van de Nieuw-Hoorn, het schip waarmee kapitein Bontekoe bijna vierhonderd jaar geleden naar het verre Indië voer. Je maakt kennis met Hajo, een jongen die maar één wens heeft: naar zee om zo de wereld te zien. Door een gelukkig toeval mag hij mee op het schip van kapitein Bontekoe, hoewel hij eigenlijk nog te jong is. Hij ontmoet er de andere scheepsjongens: Rolf, Padde en Sito, die later een meisje blijkt te zijn. Samen maken ze van alles mee: razende stormen, een ontploffing en uiteindelijk zelfs een schipbreuk. Ze komen in de Indische jungle terecht, waar ze achtervolgd en bedreigd worden door oerwoudtijgers en gemene boeven. Dankzij hun vriendschap weten de vier scheepsmaatjes zich door alle gevaren heen te slaan. Maar dan dreigt de liefde roet in het eten te gooien.
De cast: Frans van Deursen, Lottie Hellingman, Arjan Duine, Marijn Klaver, Jeroen van Koningsbrugge, Chiara Tissen, Jasper van Overbruggen, Tina de Bruin, Oscar de Boer en Lieuwe Roonder. De liedteksten zijn van de bekende kinderboekenschrijver Sjoerd Kuyper. Script: Pieter van de Waterbeemd. Regie: Peter de Baan.

Het legendarische verhaal heeft van deze spectaculaire schipbreuk herleid tot de meest beroemde Nederlandse scheepsramp allertijden. Willem Ysbrantsz Bontekoe maakte als schipper in dienst van de Verenigde Oostindische Compagnie slechts één keer de lange reis naar Oost-Indië en terug. Het was een 'wonderlijcke en gevaerlijcke' reis, die hem nog lang zou heugen.

De botteliermaat van het VOC-schip de Nieuw Hoorn liet bij het pompen van een vaatje brandewijn zijn kaars in het vat vallen, waarna door een kruitontploffing het schip van Willem Ysbrantsz Bontekoe op de Indische Oceaan met ruim tweehonderd man explodeerde zijn schip in 'hondert duyzent stucken'. Als door een wonder overleefden vierenvijftig zeelieden de explosie, onder welke schipper Bontekoe. In twee kleine bootjes moesten ze de weg vinden naar het vasteland. Dagenlang dobberden ze onder de tropische zon, zonder voedsel en water. Er dreigden ruzies en velen raakten ten prooi aan apathie en wanhoop. Schipper Bontekoe trad nu op als vaderlijke en vastberaden leider van een schijnbaar hopeloze expeditie. Tot er bijna twee weken na de ramp eindelijk land in zicht kwam.

Na als schipbreukeling in Batavia te zijn aangekomen, werkte hij enkele jaren als rechterhand van Jan Pieterszoon Coen, en bezocht hij vele uithoeken van Zuidoost-Azië. Voor de kust van China moest hij voor de VOC met geweld nieuwe handelskanalen openen. Op de thuisreis scheelde het weinig, of hij verloor voor de tweede maal een kostbaar schip, nu in een orkaan. Bontekoe was blij dat hij na zeven jaar weer thuis was - zonder thuiskomst is er tussen reis en ballingschap weinig verschil, vond hij - en bleef de rest van zijn leven veilig in zijn geboorteplaats Hoorn.

Hij vertelde zijn avonturen aan een uitgever, die in 1646 het Journaal van Bontekoe publiceerde. Het boek werd een ongekend succes: tot in de twintigste eeuw verschenen tientallen herdrukken, vertalingen en bewerkingen van het Iournael. Bontekoes verhaal werd een van de populairste boeken van de 17de en 18de eeuw. Het verhaal kreeg in de 1923 nieuwe faam door Johan Fabricius' bewerking De scheepsjongens van Bontekoe.

Bontekoes verhaal geeft een indringend beeld van het zeemansleven in de zeventiende eeuw. Wie aan de reis naar Oost-Indië begon, wist dat hij slechts een kleine kans had levend terug te keren. Elke VOC-dienaar kreeg vroeg of laat te maken met muiterij, scheurbuik, kapers, schipbreuk, stormen en windstiltes.